Kinderen met narcistische ouders kunnen diepgaande en langdurige emotionele problemen ontwikkelen die op latere leeftijd gevolgen kunnen hebben. Om de impact van narcisme op kinderen goed te kunnen begrijpen, is het belangrijk om te weten hoe het gedrag van de narcistische ouder zich ten opzichte van kinderen manifesteert.
Disclaimer: alle info in dit artikel kan eveneens van toepassing zijn binnen andere relaties en beperkt zich niet alleen tot narcistische ouders.
Kenmerkende gedragspatronen van een narcistische ouders
Narcistische ouders hebben binnen het gezin een overdreven gevoel van eigenwaarde die sterk aanwezig is. Ze streven naar extreme bewondering van hun eigen kinderen en ze hebben moeite om de gevoels- en belevingswereld van hun kinderen te (h)erkennen. Deze gedragskenmerken kunnen als volg tot uiting komen:
- een gebrek aan empathie
- het minimaliseren van de emotionele ervaringen van het kind
- het kind (zonder reden) straffen
- onverschillig reageren
- het kind beledigen of vernederen in bijzijn van de andere gezinsleden
Bovendien stelt een narcistische ouder onrealistische verwachtingen ten opzichte van het kind en eisen ze overdreven prestaties om de eigen status te verhogen (zelfverheerlijking). Kinderen ondervinden moeite om aan al die eisen te voldoen. De narcistische ouder maakt gebruik van gaslighting, triangulatie en emotionele chantage om de gehoorzaamheid van het kind af te dwingen.
Het herkennen én begrijpen van deze complexe dynamiek is voor de niet-narcistische ouder essentieel voor de emotionele ontwikkeling van het kind.
De gevolgen voor het gevoel van eigenwaarde
Door de hoge en onrealistische eisen die de narcistische ouder stelt, ontwikkelen kinderen een negatief zelfbeeld. Omdat kinderen voortdurend worden blootgesteld aan kritiek, ondervinden ze moeite om zelfstandig keuzes te maken en zichzelf te erkennen.
De narcistische ouder legt de nadruk op de negatieve aspecten van het kind in plaats van de successen. Hierdoor ontwikkelen kinderen een verminderende zelfexpressie en onderdrukken ze de eigen behoeftes en verlangens wat leidt tot identiteitsverlies.
Door een gebrek aan bevestiging van de narcistische ouder gaan kinderen buitensporig op zoek naar validatie buiten het gezin. Ze hechten te veel waarde aan de meningen van anderen wat leidt tot afhankelijke en ongezonde relaties.
Moeilijk grenzen kunnen stellen
Kinderen die opgroeien binnen een narcistisch gezin hebben nooit geleerd om hun grenzen te identificeren. Ze hebben niet geleerd wat acceptabel gedrag is waardoor ze niet weten hoe ze hun grenzen moeten stellen. Dit leidt tot moeilijkheden in interpersoonlijke relaties.
Daaropvolgend overschrijden narcistische ouders de emotionele en soms zelf de fysieke grenzen van hun kinderen. Het kind leert dat dit normaal gedrag is en geen respect moet opbrengen voor de grenzen van anderen.
Aansluitend zijn kinderen angstig om hun grenzen te stellen uit vrees voor afwijzing en boosheid van de narcistische ouder. Ze vermijden de eigen grenzen om conflicten te voorkomen door over zich heen te laten lopen.
In toekomstige relaties kunnen kinderen die zijn opgegroeid in een narcistisch gezin een onderdanige positie aannemen, toxische mensen aantrekken en het negatief gedrag van hun (toekomstige) partner accepteren.
Behoefte aan externe validatie
In de praktijk zien we vaak dat kinderen die zijn opgegroeid in een narcistisch gezien een extreme behoefte hebben aan externe validatie omdat ze die thuis nooit hebben gekregen. Ze zoeken de bevestiging volledig buiten zichzelf wat leidt tot de afhankelijkheid van anderen.
Kinderen gaan overcompenseren door buitensporige inspanningen te leveren om extern gevalideerd te worden. Het kind onderwerpt zich aan ongezonde relaties waar het niet gerespecteerd en gewaardeerd wordt. Dit patroon kan zich herhalen in liefdesrelaties, vriendschappen en de interacties met collega’s.
Angst voor afwijzing en streven perfectionisme
Kinderen die zijn opgegroeid met een narcistische ouder ervaren een diepe angst voor afwijzing. Ze streven naar een ongezonde vorm van perfectie om goedgekeurd te worden. Die constante drang naar perfectie kan tot angststoornissen, depressies of andere emotionele problemen zorgen.
Het kind heeft geleerd dat liefde en acceptatie voorwaardelijk zijn wat het aangaan van intieme relaties kan belemmeren. De angst voor afwijzing en streven naar perfectie kan eveneens als zelfbescherming dienen omdat kinderen hebben geleerd dat enkel door perfect te zijn ze liefde en goedkeuring verdienen. Concreet betekent dit dat kinderen zich enkel waardevol voelen als anderen dat bevestigen.
Zo pak je dit als niet-narcistische ouder aan
Het is van primordiaal belang dat de niet-narcistische ouder ingrijpt en handelt in functie van de emotionele ontwikkeling van het kind. Als de niet-narcistische ouder er niet alleen uitgeraakt is het inschakelen van professionele hulp noodzakelijk.
Het is een misconceptie om te denken dat bij de narcist blijven het kind gespaard wordt van een gescheiden-ouders-trauma. Hoe dan ook loopt het kind een emotioneel trauma op door de dagelijkse blootstelling aan de narcistische ouder.
De niet-narcistische moet zich bewust worden van de impact op het welzijn van kinderen. Dit betekent concrete stappen zetten en de emotionele behoeftes van het kind erkennen. De narcist verlaten betekent dat het kind de kans krijgt om zich emotioneel te ontwikkelen en een veilige hechtingsstijl te ontwikkelen.
Dit vind je mogelijk ook interessant
Een narcistische relatie: verstrikt in het web van een narcist
Leven met een narcist en de impact van een narcistische relatie
Een narcist doorzien en jezelf beschermen tegen narcistisch misbruik
Een relatie met een narcist – Waarom ze overal mee wegkomen
Verborgen narcisme herkennen – De subtiele signalen van een heimelijke narcist
